Geloofsovertuiging en de kerkdienst
Mensen met de meest uiteenlopende geloofsovertuigingen
krijgen in Nederland de ruimte om op hun eigen manier invulling te geven
aan de uitvaart en het herdenken van hun dierbare overledene. Mensen met een
geloofsovertuiging hebben tijdens hun leven meestal te kennen gegeven dat aan hun
begrafenis of
crematie een kerkdienst vooraf moet gaan.
De kerkdienst kan via de uitvaartondernemer
worden geregeld.
Ook de begraafplaatsen houden rekening met geloofsovertuigingen. Zo hebben de meeste
begraafplaatsen een RK-gedeelte, een Islamitisch
gedeelte, een gedeelte voor Hindoestanen en Pakistanen, Islamistische Javanen enzovoort.
Iedereen kan naar eigen gebruiken en rituelen een dierbare de laatste eer
bewijzen. De joden in ons land hebben hun eigen joodse begraafplaatsen. Helaas
zijn niet alle begraafplaatsen met een dergelijke verscheidenheid uitgerust.
Heeft men dan ook een specifieke wens aangaande de geloofsovertuiging, informeer
dan vooraf naar de mogelijkheden.
De kerkdiensten
De uitvaartondernemer heeft als taak
om bij het secretariaat
van de kerk te verifiëren of de kerk beschikbaar is, de kerkdienst in te laten
plannen, de dominee of pastoor in te lichten en het benaderen van een koor en/of organist.
De uitvaartondernemer verzorgt het vervoer van de overledene naar de
kerk waarbij het in- en uitdragen op een plechtige wijze plaats dient te vinden
en dat de bloemen mooi gerangschikt
in de kerk liggen. De uitvaartondernemer zal in overleg met de dominee de liturgie
drukken en brengt de organist op de hoogte van de
te spelen liederen. In sommige kerken verzorgt de uitvaartondernemer ook de collecte.
De R.K.-kerkdienst
De
R.K.-kerkdienst wordt door een pastoor of pater
in samenspraak met de familie samengesteld. Het is daarbij de vraag
of men kiest voor een Nederlandstalige of een Latijns gezongen
dienst. Gezamenlijk wordt het thema van de dienst en de te zingen liederen bepaald. De rituelen die in de R.K.-kerkdienst plaatsvinden, kunnen voor een
deel overgenomen worden door de familie.
Denk dan bijvoorbeeld aan het voorlezen van het
epistel, het voorlezen van het evangelie en de voorbeden. Het in- en uitrijden
van de overledene door de eigen familie kan de dienst persoonlijk maken. Ook de opbrengst van
de collecte kan door de familie aan een goed doel worden besteed. In deze tijd
zijn er niet veel pastoors of paters meer beschikbaar en worden de
uitvaartdiensten voorgegaan door een pastoraal medewerker/ster.
Een dienst die wordt voorgegaan door een pastoraal
medewerker/ster heeft tot nadeel dat er geen consecratie zal plaatshebben,
voor de echte katholiek is dit
een wezenlijk onderdeel van de kerkdienst.
De hervormde of gereformeerde dienst
De dominee neemt contact op met de familie en bespreekt het thema en de
inhoud van de dienst. Samen zullen zij de liederen en de gebeden voor de
Dienst
van Woord en Gebed uitzoeken. Ook bij de hervormde of gereformeerde diensten kan
in samenspraak met de dominee, een taak weggelegd zijn voor de familie.
De Hindoestaanse dienst
Bij de Hindoestaanse diensten onderscheidt men twee verschillende
stromingen: de ariadienst en de senatandienst. Beide soorten van diensten worden
voorgegaan door een pandit. De familie bespreekt met de pandit de inhoud van de
dienst. Een senatandienst is een dienst waarbij vuuroffers plaatsvinden en duurt
langer dan een ariadienst.
De Surinaamse dienst
Bij een christelijke Surinaamse dienst gaat meestal een dominee voor. Deze
diensten onderscheiden zich vooral omdat er heel veel gezongen wordt.
De Chinese dienst
Een Chinese dienst gaat gepaard met veel rituelen waaronder vuuroffers.
Alleen in speciaal daarvoor geschikte ruimten kunnen deze diensten gehouden worden.
Moslims
Moslims worden na de wassing naar de moskee gebracht waar de Imam de gebeden
voor de overledene doet. Na het gebed wordt de overledene naar de begraafplaats
begracht waar hij zal worden begraven op het islamitisch gedeelte van de
begraafplaats in aanwezigheid van de Imam en een aantal moslim mannen. Na het
gebed sluiten zij het graf. Op het graf wordt een bergje gemaakt dat na enkele
maanden in zal storten. Pas dan mag er een steen op worden geplaatst.
Afspraken maken met de pater, dominee, pandit, geestelijk voorganger
Wanneer men gebruik maakt van de diensten van een geestelijke, maak dan met
hem of haar goede afspraken over de inhoud
en de duur van de dienst. In een crematorium moet men zich strikt aan de tijd
houden omdat er meestal nog een volgende dienst
volgt. Loopt de geestelijke met zijn/haar preken
en gebeden uit en overschrijdt hij/zij daarmee de afgesproken tijd dan
krijgt men daarvoor een rekening omdat men langer gebruik maakt van de aula, de
uitvaartleider langer werkt en de volgauto's langer staan
te wachten.
Het is mogelijk dat de plechtigheid die erna komt daardoor later begint. Ook zij
gaan extra kosten maken doordat de plechtigheid later begint. Het is heel wel
mogelijk dat de extra kosten die zij maken ook voor uw rekening komen.
Wetenswaardigheden diverse culturen
Bij iedere geloofsovertuiging zijn de rituelen en tradities na het overlijden
verschillend:
- Joden
Zodra iemand met een joodse geloofsovertuiging komt te overlijden worden de
chewra kadiesja (de joodse begrafenisondernemer) van het overlijden op de
hoogte gesteld. Het vooraf regelen van een uitvaart is ondenkbaar. Zolang
iemand leeft (ademt) is hij een onderdeel van deze wereld. Voorbereidingen
treffen met betrekking tot de uitvaart is dus uit den boze. Na het
overlijden bedekt men de overledene zo snel mogelijk. Daar de overledene
geen zeggenschap meer heeft over zijn eigen lichaam, beschouwt men het
kijken naar hem/haar als respectloos. De rouw heeft bij de Joden 4 fasen: animoet, aleiwoet, sjiw’s en sjeloshiem.
- Marokkanen - de wassing van
moslims
Bij de Marokkanen is de wassing na het overlijden
één van de belangrijkste
rituelen. De familie zorgt voor gekookt water waar lotusblad, muskus of
oranjebloesem is toegevoegd en wit linnen doeken. (de sjiieten voegen
cederhoutpoeder toe). Vóór de
wassing begint men met het opzeggen van drie soorten smeekbedes. Dan
volgt de woedoe of te wel de kleine wassing. De goesl al majiit (de volledige reiniging) vindt voor
mannen 3 maal en voor vrouwen vijf maal plaats. De overledene ligt met het
gezicht naar het oosten. Bij de laatste wassing bevat het water kamfer. Bij de vrouw doet men
drie vlechten
in het haar; één bovenop en twee achter
op het hoofd zonder elastiekjes. Nadat de
overledene goed droog is mag je
het lichaam parfumeren met musk. Op de delen die de grond raken tijdens de
salaat (het gebed). het voorhoofd, neus, handpalmen, knieën, voorste
delen van de voeten worden geparfumeerd met musk. Het lichaam
wordt in een oneven aantal omgezoomde witte doeken gewikkeld. De man in drie
doeken, de vrouw in vijf (rok, blouse, hoofddoek en twee buitenste
kleden). De uiteinden
hiervan worden bij het hoofd en de voeten samengebonden.
Note: Bij Turkse, Hindoestaanse, Pakistaanse en Javaanse moslims is het
scheren van overledenen verboden.
- Ghanezen
Als iemand van Ghanese afkomst komt te overlijden wordt de kist verzorgd
door de kinderen. De familieleden komen bijeen om, voordat het lichaam in de
kist wordt gelegd, diverse rituelen uit te voeren om de ziel voor te
bereiden op zijn reis. Ook worden er boodschappen voor de voorouders
meegegeven. Er wordt geld en andere zaken, die de overledene
onderweg zou kunnen gebruiken, in de kist meegegeven.
- Creoolse Surinamers
Bij het overlijden van iemand met een creools Surinaamse achtergrond zal de
directe familie zich kleden in het wit. De overledene zal ritueel gewassen
worden door een aflegvereniging (ook wel wasvereniging genaamd), de dinari.
De kinderen worden 3 keer over de baar getild maar mogen geen tranen in de
kist laten vallen (een bijgeloof zegt dat dit de oorzaak van nachtmerries
zou kunnen zijn). Ook legt men een koord, welke dezelfde lengte heeft van
ieder kind, in de kist. In de nacht voor de uitvaart herdenkt men de
overleden met zang en dans waarbij een bonoeman aanwezig is. Er is telkens
een pauze om bezoekers ongemerkt de kans te geven het huis te verlaten. Men
wil zo voorkomen dat een “winti” mee naar huis gaat.
- Eritreeërs
Bijzonder is dat bij een Eritreese uitvaart veel gehuild en geklaagd wordt.
Het traditionele kapsel van de vrouwen (veel vlechtjes op het hoofd) wordt
bij rouw met een wit lint samengebonden. Tijdens de uitvaart lopen de mannen
voor de kist en de vrouwen erachter. Pas de dag na de uitvaart kleed de
weduwe zich in het zwart en legt zij haar sieraden af.
- Somaliërs
Na het overlijden van de echtgenoot zal de Somalische echtgenote zich in
het wit kleden en zal zij binnenshuis blijven. Zij zal geen man aanraken en
slechts 2 maal per week douchen of het haar wassen Ook het gebruik van
cosmetica is in die periode verboden. Na 4 maanden komt er een eind aan de
rouw en krijgt zij bezoek van sjeiks en religieuze vrouwen. De vrouwen
wassen haar, zorgen voor nieuwe kleding en sluiten de rouwperiode af met het
begraven van de uitgevallen haren en de afgeknipte nagels.
- Turken
Komt iemand van Turkse afkomst te overlijden dan zullen de mannen en vrouwen
gewassen worden door iemand van hun eigen sekse en hetzelfde geloof. Men
begiet het lichaam met water en begint daarbij aan de rechter kant. Het
lichaam wordt niet geheel ontbloot en de handen worden bij de vrouwen op de
borst gelegd en bij de mannen op de buik. De vrouwen worden in vijf doeken
gewikkeld en de mannen in drie.
- Indische Nederlanders
Het merendeel van de Indische Nederlanders zijn Christen. Voor de begrafenis
of crematie gaat er wel een christelijke dienst vooraf. Wordt de overledene
begraven dat zal het graf ruim moeten zijn opdat de overledene zich
respectvol kan oprichten in zijn graf zodra de engelen Moenkar en Nakir hem
kan ondervragen.
- Molukkers
Kom iemand uit de Molukse gemeenschap te overlijden dan zal het
belangrijkste moment van de uitvaart de avond vóór de uitvaart zijn. Die
avond is het zogenaamde malam penghiburan, een kerkdienst met samenzang en
aansluitend een condoleance. Soms zal er de hele nacht na deze kerkdienst
gewaakt worden bij de overledene. Na de uitvaart is er vaak een maaltijd,
waar iedereen die bij de uitvaart betrokken is geweest en die de uitvaart
bezocht heeft, welkom is.
- Chinezen
Komt een Chinees te overlijden dan zal hij worden overgebracht naar een
uitvaartcentrum waar hij door de uitvaartondernemer een oneven aantal keer
zal worden gewassen. De familie is daarbij aanwezig. Omdat de Chinese
familie de overledene niet graag aanraakt, zal de uitvaartondernemer de
overledene afleggen en zal hem/haar een oneven aantal lagen kleding
aantrekken. Oneven getallen brengen geluk. Op de dag van de uitvaart zal er
een dienst met vuuroffers plaatsvinden. Ook krijgt de chinees allerhande
zaken mee die hij in het hiernamaals nodig zou kunnen hebben (dit alles van
karton). In de kist worden tevens allerlei privézaken van de overledene
gelegd b.v. de sieraden.
- Hidoestaanse Surinamers
De overledene van Hindoestaans Surinaamse afkomst wordt door verre verwanten
afgelegd. Bij het afleggen vinden vele rituelen plaats zoals het
afstoppen van neus en oren om te voorkomen dat de geest het lichaam verlaat
vóór de crematie. De overledene wordt gewassen, de grote tenen samen
gebonden om te voorkomen dat hij/zij kromme benen krijgt en gewikkeld in een
witte kaftan, die afkomstig is van directe verwanten en 2,5 keer de lengte
heeft van het lichaam van de overledene. Het hoofd en de voeten worden niet
omwikkeld. De handen worden op de borst gekruist.
- Ethiopiërs
De rituelen bij de Ethiopiërs zijn vooral na de uitvaart. De overledene wordt
in doeken gewikkeld en in het graf gelegd met het hoofd naar het noorden en
het gezicht naar het oosten. Na de begrafenis is er een begrafenismaal waar
de familieleden moeten toezien. Zij zullen niet mee-eten daar zij na de
begrafenis 3 dagen moeten vasten. Zij zullen de herdenkingsdiensten
voorbereiden die de volgende 40 dagen worden gehouden. Is men niet
financieel draagkrachtig dan kan met volstaan met een herdenkingsdienst op de derde,
zevende, twaalfde, dertigste en veertigste dag.
© 2006-2022 - SchoonePC - Rotterdam - The Netherlands