De overgang van de nalatenschap/erfenis van de erflater op de erfgenamen wordt in de wet geregeld (deze wetgeving is per 1 januari 2003 aangepast). Er wordt daarbij een onderscheid gemaakt tussen versterferfrecht en testamentair erfrecht. Het versterferfrecht is van toepassing als er geen testament is opgemaakt terwijl met testamentair erfrecht afgeweken kan worden van de standaard regels. Het Koninklijk Notariele Beroepsorganisatie heeft een handig boekje “Erfrecht” uitgegeven, te bestellen via Postbus 16020, 2500 BA Den Haag.
Akto (www.akto.nu) begeleidt op professionele wijze de afwikkeling van nalatenschappen (als executeur of door terzijde te staan) en helpt daarnaast bij de vele juridische, financiële en/of fiscale vragen die zich kunnen voordoen tijdens leven en na een overlijden.
Op de website van de Belastingdienst (www.belastingdienst.nl) is een checklist voor nabestaanden te raadplegen met betrekking tot belastingen en toeslagen.
Als er geen testament is opgemaakt, zijn de standaard regels van het versterferfrecht van toepassing. Deze komen neer op:
Uit de wettelijke verdeling blijkt dat kinderen pas hun erfdeel kunnen opeisen als beide ouders zijn overleden. De langstlevende echtgenoot hoeft zich dus geen zorgen te maken dat het huis verkocht moet worden (of in andere financiële problemen komt) omdat de kinderen de erfenis komen opeisen. Het erfdeel wordt uitgedrukt in een geldbedrag, de langstlevende ouder behoudt echter het vruchtgebruik. Het kan verstandig zijn om hierover een rentevergoeding af te spreken die bij overlijden van de langstlevende ouder moet worden voldaan. Hiermee wordt de resterende waarde van de nalatenschap verlaagd en zodoende ook de af te dragen erfbelasting. De eventueel door de kinderen te betalen erfbelasting moet door langstlevende partner worden voorgeschoten.
HERTROUWEN VAN DE LANGSTLEVENDE ECHTGENOOTOm te voorkomen dat het kindsdeel gedeeltelijk terecht komt bij de kinderen van een nieuwe partner (in geval van hertouwen van de langstlevende echtgenoot), kunnen de kinderen een beroep doen op het wilsrecht. Zij kunnen daarmee hun positie versterken door goederen ter waarde van de vordering op de langstlevende echtgenoot in eigendom te krijgen. De langstlevende echtgenoot blijft echter het vruchtgebruik over de goederen behouden. |
Een testament kan afwijken van het versterferfrecht waardoor de wettelijke verdeling wordt aangepast. Er kunnen erfgenamen worden uitgesloten dan wel benoemd worden (bijvoorbeeld stiefkinderen gelijk stellen aan de eigen kinderen). Zo kunnen binnen bepaalde grenzen de echtgenoot en kinderen worden onterfd. De kinderen kunnen echter een beroep doen op hun legitieme portie (de helft van het erfdeel volgens het versterferfrecht). De echtgenoot kan aanspraak maken op een passend verzorgingsniveau (zoals het vruchtgebruik van de woning en eventueel de overige roerende goederen). Iedereen met een leeftijd van 16 jaar en ouder kan bij een notaris een dergelijk testament laten registreren.
ONGEHUWD SAMENWONEND EN HET ERFRECHTAls men ongehuwd en zonder geregistreerd partnerschap samenwonend is, wordt er dus niet automatisch van elkaar geërfd. Met een testament kunt u er voor zorg dragen dat dezelfde regels van toepassing zijn als bij gehuwden of bij een geregistreerd partnerschap. Het is daarom verstandig om dit samen in een samenlevingscontract vast te leggen. |
Bij het aanvaarden van de nalatenschap worden ook de bijbehorende schulden geaccepteerd, zelfs als (achteraf) blijkt dat de schulden hoger blijken te zijn dan de bezittingen in de nalatenschap. Het kan daarom verstandig zijn om de nalatenschap beneficiair te aanvaarden, daarmee wordt de nalatenschap geaccepteerd onder voorbehoud van de boedelbeschrijving. Zijn er meerdere erfgenamen en een erfgenaam wil uitsluitend benificair aanvaarden dan moet de gehele erfenis beneficiar worden afgewikkeld. De kosten van het beneficiair aanvaarden komen ten laste van de nalatenschap. Echter heeft men de erfenis verworpen en geen opdracht gegeven tot de uitvaart, kan de uitvaartondernemer u niet voor de kosten aanspreken, maar wel door de burgemeester. Laat u echter goed voorlichten over het beneficiair aanvaarden aangezien er aan de nodige eisen voldaan moet worden. In sommige gevallen is het zelfs verstandiger om een nalatenschap te weigeren (verwerpen). Het beneficiair aanvaarden en/of verwerpen dient officieel plaats te vinden, de notaris kan u daarbij behulpzaam zijn. Wordt de erfenis verworpen dan worden de kinderen automatisch de wettelijke erfgenamen. Is dit niet gewenst dan moeten ook de kinderen de erfenis verwerpen.
Neemt niemand de uitvaart voor zijn rekening dan wordt die taak toebedeeld aan de burgemeester van de plaats waar het overlijden heeft plaatsgevonden. De kosten die hiervoor worden gemaakt komen ten laste van de erfenis. Is er geen erfenis dan kan de burgemeester bloed- en aanverwanten aansprakelijk stellen voor deze kosten. Verwerpen of benificiair aanvaarden van een nalatenschap, maakt daar geen verandering in.
ALS DE SCHULDEN HOGER ZIJN DAN DE BEZITTINGENHet is niet mogelijk om de nalatenschap gedeeltelijk te aanvaarden zodat schuldeisers achtergesteld worden. Het is zelfs strafbaar om goederen uit een beneficiaire/verworpen nalatenschap te ontvreemden zodat eventuele schuldeisers het nakijken hebben! |
Heeft de erfgenaam een uitkering via de Sociale Dienst en valt hem een erfenis ten deel dan moet, wil de uitkering niet in gevaar komen, de erfenis beneficiair worden aanvaard. De Sociale Dienst eist anders dat de baten uit de erfenis eerst gebruikt wordt om in de kosten van het dagelijks levensonderhoud te voorzien maar kijkt niet naar de eventuele schulden die bij niet beneficiair aanvaarden altijd door de erfgenaam moeten worden betaald. Bij beneficiair aanvaarden krijgt men alleen te maken met de resterende erfenis na aftrek van de schulden.
Laat de overledene een woning na en rust er nog een hypotheek op dan zullen de erfgenamen de maandelijkse lasten voor de hypotheek op moeten brengen. Is de hypotheek nauwelijks afgelost, dan kan het voorkomen dat de erfgenamen de hypotheeklasten niet kunnen opbrengen of na verkoop een restschuld overhouden. Ook moet er erfbelasting over de WOZ-waarde worden betaald. Om het wat makkelijker te maken kan met voor de erfbelasting uitstel van aangifte aanvragen bij de Belastingdienst. Standaard krijgt men hiervoor een jaar uitstel. Staat de woning te koop dan kan men voor een langere periode uitstel aanvragen. Voor de uitgestelde aanslag dient men 2,5% heffingsrente te betalen.
Veel mensen hebben geen weet wat de gevolgen van een scheiding kunnen zijn op de verdeling van het opgebouwde kaptiaal. Komt de moeder bijvoorbeeld eerder te overlijden dan de kinderen dan zijn haar kinderen de erfgenamen. Komen de kinderen vervolgens ook te overlijden dan wordt de vader automatisch de erfgenaam en erft daarmee ook het door de moeder opgebouwde kapitaal. Is dit na een scheiding niet gewenst dan kan dat worden voorkomen door een zogeheten 2-trapsmaking in een testament op te nemen. Hiermee wordt geregeld dat in dergelijke gevallen het door de moeder opgebouwde kapitaal altijd bij haar eigen familie terecht komt.
Mocht na het overlijden van één van de echtgenoten de achtergebleven partner (A) besluiten een tweede huwelijk aan te gaan, dan zal de tweede partner (B), bij overlijden van partner (A), de wettige erfgenaam worden. Heeft partner (B) ook kinderen dan zal, bij het overlijden van partner (B) de kinderen van partner (B) in aanmerking komen van de erfenis van partner (A). De kinderen van partner (A) kunnen dan de wettige erfenis mislopen en zullen deze via de rechter moeten verkrijgen. Voor men tot een tweede huwelijk overgaat en er kinderen in het spel zijn, zal de erfenis bij de notaris dus goed moeten worden geregeld.
Met ingang van de 1-1-2003 vervalt het recht van erven na 5 jaar.
Overlijdt de schuldenaar of de schuldeiser dan vervalt een lening alleen als dit is vastgelegd. De plicht om de schuld af te lossen bij de erfgenamen blijft bestaan. Afhankelijk van de hoogte van de schuld kan deze zonder advocaat worden opgeëist. Een notaris speelt alleen een rol als deze wordt ingehuurd om de erfenis af te wikkelen.
De rechtspositie van de langstlevende partner in het buitenland is vaak minder sterk. Is de rechtskeuze voor Nederlands erfrecht niet opgenomen in het testament, dan geldt het buitenlands recht, wat nadelige gevolgen kan hebben voor de langstlevende partner. Is in het testament vastgelegd dat het Nederlandse recht van toepassing is, dan maakt het niet uit in welk EU-land het bezit zich bevindt (m.u.v. Ver. Koninkrijk, Ierland en Denemarken).
Nadat de nalatenschap geaccepteerd is, stelt de notaris een 'verklaring van erfrecht' op. De notaris kan dit pas doen als alle erfgenamen bekend en opgespoord zijn. Met deze verklaring kunnen de erfgenamen (executeur) laten zien dat zij recht hebben op de eigendommen van de overledene (zoals de banktegoeden).
Sinds 2012 verlangen banken geen verklaring van erfrecht meer als er spraken is van een huwelijk/geregistreerd partnerschap, er geen testament is en er niet meer dab € 100.000,- op de rekening staat (bron: rijksoverheid.nl).
EEN BEWINDVOERDERDe erflater kan bij testament regelen dat de nalatenschap door een bewindvoerder moet worden beheerd totdat de erfgenaam een bepaalde leeftijd heeft bereikt (in sommige gevallen kan de rechtbank het bewind voortijdig beëindigen). |
Het kan echter zijn dat de erflater in zijn testament een executeur (voorheen executeur testamentair genoemd) heeft aangewezen. In het oude versterferfrecht kon dit nog met een codicil geregeld worden; met het nieuwe erfrecht moet de benoeming van de executeur in een testament vermeld staan (de benoeming in een codicil van voor 1 januari 2003 blijft echter nog geldig). De executeur kan een van de erfgenamen zijn, maar dat hoeft niet. Als er in het testament geen melding wordt gemaakt van een executeur dan kunnen de erfgenamen iemand een volmacht geven de nalatenschap af te handelen.
In feite kan iedereen executeur testamentair worden, bijvoorbeeld de notaris, de oudste zoon of een goede vriend. Vooral voor alleenstaanden of families waar de onderlinge relaties niet optimaal zijn, is het aan te bevelen een executeur testamentair aan te stellen, iemand die geen relatie heeft met de familie. De executeur heeft veel zeggenschap maar die zeggenschap moet wel in het belang zijn van de erfgenamen en/of de schuldeisers.
De beheersexecuteur en de afwikkelingsbewindvoerder zijn verplicht om aangifte te doen voor de erfbelasting en deze (uit de nalatenschap) te betalen.
Totdat de nalatenschap door de executeur is afgewikkeld, hebben de erfgenamen niet het recht te beschikken over de geërfde goederen en/of gelden. De executeur heeft meerdere taken, waaronder het regelen van de uitvaart, het beheren van de nalatenschap, het innen van de vorderingen, het betalen van de schulden, het opzeggen van de huren en andere contracten, uitkeren van legaten, uitvoeren laatste wilsbeschikking en dergelijke. Nadat de executeur een boedelbeschrijving heeft opgemaakt moet hij rekening en verantwoording afleggen aan de erfgenamen. Hij is bevoegd aangifte van de erfbelasting te doen. Hij maakt een voorstel tot verdeling en zal de administratie ter inzage leggen. Is er goedkeuring van de erfgenamen over het gevoerde beleid en gaan deze akkoord dan kan de executeur zijn taak afronden; overmaken wat nog tegoed is en de zaak afsluiten, de bankrekeningen opzeggen.
BELONING/HONORARIUM EXECUTEURDe beloning/het honorarium voor de executeur is wettelijk vastgelegd op 1 procent van het vermogen op de sterfdatum. Omdat dit in veel gevallen geen vetpot is en in schril contrast staat met de tijd die nodig is voor de afwikkeling van de nalatenschap, kan door de erflater in het testament ook een specifieke beloning worden vastgelegd. Daarnaast kunnen de bevoegdheden van de executeur in het testament worden vastgelegd. Als er (achteraf) sprake blijkt te zijn van een negatief eigen vermogen, dan gelden er aparte regels voor wat betreft de beloning. Laat u hierover goed informeren! |
De af te dragen erfbelasting zijn altijd een hot item: voor het gevoel altijd te veel! De berekening van de erfbelasting is niet altijd even gemakkelijk omdat er veel regels en vrijstellingen zijn.
De vrijstelling van erfbelasting voor partners is € 633.014,- (2015). De vrijstelling van erfbelasting voor kinderen is € 20.047,-. De tarieven voor partners en kinderen is 10% over de eerste € 121.296 en 20% over het restant.
Met de rekenhulp erfbelasting van de belastingdienst (www.belastingdienst.nl/rekenhulpen/erfbelasting/) kunt u de te betalen erfbelasting echter snel uitrekenen. U kunt ook een uitgebreide brochure over 'Belasting en erven' downloaden op de website van de belastingdienst (www.belastingdienst.nl).
Wilt u meer weten over de onderwerpen op deze pagina dan kunt u ook eens een kijkje nemen op de website www.notaristarieven.nl/erven2.php.
© 2006-2022 - SchoonePC - Rotterdam - The Netherlands