De financiën na overlijden

Definitie van nabestaanden

Onder nabestaanden wordt verstaan:

  1. weduwen, weduwnaars en de achtergebleven partij bij een geregistreerd partnerschap;
  2. achterblijvende partners die met de overledene tot en met de dag van overlijden hebben samengewoond;
  3. ex-echtgenoten/geregistreerd partners aan wie een alimentatie is toegewezen.

Overlijdensuitkering
AOW
AOW-bedragen (2021)
Algemene Nabestaanden Wet
ANW-bedragen
Pensioenen
Erfelijke kwesties
Erfbelasting
Uitkeringen levens-, overlijdensverzekeringen e.d.
Checklist voor nabestaanden
Inkomstenbelasting
Huurwoning

Huursubsidie
Eigen woning
Verlaging belastingtarieven
De bank
Internet spaar- en beleggingsrekeningen
Achterhalen van bankrekeningen
Verzekeringen
Zoekgeraakte polissen
Het verzilveren van polissen
Uitvaartverzekeringsregister
De auto
Schulden
Abonnementen
Hulp bij de administratieve afhandeling

Overlijdensuitkering

Omdat het recht op loon of een uitkering eindigt op de dag van overlijden hebben de nabestaanden recht op een overlijdensuitkering. Dit is een bruto maandloonuitkering. Ook zal het nog niet uitgekeerde vakantiegeld worden uitbetaald. De overlijdenuitkering is belastingvrij, het vakantiegeld echter niet. Met de overlijdensuitkering worden de ten onrechte uitgekeerde AOW en/of uitkeringen verrekend.

De hoogte van de overlijdensuitkering bedraagt 100% van het loon over de maand na de dag van overlijden, ook als het overlijden van de werknemer tijdens een ziekteperiode was. Ook in het geval van een uitkeringsgerechtigde (WAO, WAZ, WW) hebben de nabestaanden recht op een overlijdensuitkering.

AOW

Als door de uitvaartondernemer de aangifte van overlijden bij de Burgerlijke Stand wordt gedaan, gaat er een bericht naar de Sociale Verzekeringsbank. Deze zorgt ervoor dat de AOW op de dag van overlijden wordt stopgezet. Is er nog een echtgeno(o)t(e) of partner (geregistreerd of samenwonend) van 65 jaar of ouder dan ontvangt de achterblijvende partner een AOW uitkering voor ongehuwden. Bent u jonger dan 65 jaar en had de overleden partner een AOW met toevoeging en heeft de achterblijvende partner geen eigen inkomen dan kan de achterblijvende partner een ANW-uitkering aanvragen. Mocht dit bij elkaar beneden de bijstandsnorm vallen dan zal dit inkomen aangevuld kunnen worden met de Algemene Bijstand, dit moet men zelf aanvragen. Na het overlijden keert de Sociale Verzekering Bank nog een overlijdensuitkering uit aan de wettige echtgeno(o)t(e) of partner of aan de achterblijvende kinderen. Bij het aanvragen van een AOW uitkering hebben samenwonenden dezelfde rechten als gehuwden wanneer zij tenminste drie maanden een gezamenlijke huishouding hebben gevoerd. In 2014 gaat de AOW in vanaf 2 maanden na de 65ste verjaardag (2015: +3 maanden, 2016: +5 maanden, 2017: +7 maanden, 2018: +9 maanden, en daarna in stapjes van 3 maanden naar 67 jaar).

AOW-bedragen (2021)

  AOW Vakantiegeld
Gehuwden € 883,67 € 51,37
Gehuwden met max. toeslag € 1.741,30 € 102,74
Maximale toelag € 857,63 € 51,37
Alleenstaanden € 1.292,50 € 71,93
 
AOW-pensioen ingegaan vóór 1-2-1994
Gehuwden € 883,67 € 51,37
Gehuwden zonder partnertoeslag € 1.292,50 € 71,93
Alleenstaanden € 1.292,50 € 71,93
 
ANW-Uitkeringen
Alleenstaanden € 1.244,91 € 87,21
Kostendelersnorm € 781,32 € 62,30
Verzorgingsuitkering € 781,32 € 62,30
Wezen tot 10 jaar € 378,39 € 27,91
Wezen 10 tot 16 jaar € 597,56 € 41,86
Wezen 16 tot 21 jaar € 797,74 € 55,81

Algemene Nabestaanden Wet

In Nederland is iedereen die hier werkt of woont verzekerd voor de ANW. De Algemene Nabestaanden Wet is er voor 3 groepen:

  1. De achterblijvende partner;
  2. De halfwezen (de uitkering wordt uitbetaald aan de verzorgers van de halfwezen);
  3. De wezen (de uitkering wordt uitgekeerd aan de verzorgers van de wezen).

Er is sprake van een verzorgingsrelatie als u:

ANW-bedragen

  ANW Vakantiegeld
Nabestaandenuitkering € 1.195,30 € 85,47
Nabestaandenuitkering bij verzorgingsrelatie € 772,76 € 61,06
Wezen tot 10 jaar € 396,67 € 27,02
Wezen 10 tot 16 jaar € 561,55 € 40,53
Wezen 16 tot 21 jaar € 682,35 € 54,04

Voor meer informatie, zie www.svb.nl/int/nl/anw/uitbetaling/bedragen_anw/#vtma4

Pensioenen

Tegenwoordig zijn alle pensioenmaatschappijen geregistreerd bij de Burgerlijke Stand. Bij een aangifte van overlijden gaat meestal ook een bericht naar de pensioenbedrijven, dit is dus niet het geval bij iedere gemeente. Het is daarom belangrijk ook zelf de pensioenmaatschappijen in te lichten. Dit kan men eenvoudig doen door een kopie van het uittreksel van overlijden (de akte van overlijden) naar de pensioenmaatschappij te sturen onder vermelding van het pensioennummer en het correspondentieadres. De pensioenmaatschappij heeft daarmee alle gegevens om het pensioen te stoppen of aan te passen aan de nieuwe situatie. Is men niet op de hoogte of de overledene in het verleden een pensioen heeft opgebouwd, dan kan men dit navragen bij de informatiedesk van de DNB (De Nederlandse Bank) voor hulp en advies (tel 0900-5200520).

Zijn er minderjarige kinderen en/of een (ex)partner die recht hebben op een nabestaandenpensioen en is er sprake van een onbekend pensioenfonds dan kan men contact opnemen met de helpdesk Vergeten Pensioenen: telefoon 070-3117373 (ma t/m vrij. van 8.30 tot 12.30 uur). www.mijnpensioenoverzicht.nl. Belangrijk is te melden in welke branche de overledene werkzaam was en de werkzame periode.

Erfrechtelijke kwesties

Samenwonenden hebben niet zonder meer dezelfde rechten als gehuwden bij het verdelen van de erfenis. Als er geen testament is, erven samenwonenden op grond van de wet niet van elkaar, gehuwden erven automatisch wel van elkaar. De saldi van de privérekeningen en de overige privézaken van de overleden partner zullen zonder testament niet automatisch naar de achterblijvende partner gaan, ook al is er een samenlevingscontract met een verblijvingsbeding afgesproken (het verblijvingsbeding betreft alleen het gezamenlijk bezit).

Erfbelasting

Iedereen die erft moet erfbelasting betalen. Met heeft vrijstelling of verlaging hiervan als men:

U betaalt geen erfbelasting over het vrijgestelde bedrag, dit is de vrijstelling. Hoe groot de vrijstelling is, hangt af van uw relatie met de overledene. In de tabel ziet u welke vrijstelling voor u van toepassing is.

Wie meer erft dan bovenstaande vrijstellingen betaalt alleen over het meerdere belasting. Hoeveel erfbelasting u betaalt, hangt af van uw relatie met de overledene en de waarde van de erfenis. In de tabel ziet u welk tarief voor u van toepassing is. Als beide ouders erven dan is de vrijstelling € 49.602,-. Erft één ouder, dan is de vrijstelling voor deze ouder ook € 49.602,-.

Waarde erfenis

Partner en
(pleeg)kinderen

    Kleinkinderen en
   verdere afstammelingen

Overige erfgenamen

€ 0 - € 126.723

 10% 18% 30%

€ 126.723 en meer

 20% 36%  40%

Met de rekenhulp Erfbelasting (www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/themaoverstijgend/rekenhulpen/rekenhulp_erfbelasting) kunt u uitrekenen hoeveel erfbelasting u moet betalen.

Uitkeringen levens-, overlijdensverzekeringen e.d.

Als de overledene de premie heeft betaald is de uitkering met erfbelasting belast. Heeft de begunstigde echter de premie zelf betaald, dan is de uitkering niet belast met erfbelasting.

Checklist voor nabestaanden

Speciaal voor nabestaanden heeft de belastingdienst een pagina geopend. Alle belastingtechnische kanten van het overlijden is hierop te vinden. Voor belastinggerelateerde vragen is ook de pagina www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/nl/na_een_overlijden/na_een_overlijden erg handig.

Inkomstenbelasting

De persoonsgebonden aftrekposten kunnen bij beide partners/echtgenoten in mindering worden gebracht bij de aangifte Inkomstenbelasting. Men kan uitgaven/aftrekposten in mindering brengen bij degene die volgens de hoogste tariefschijf inkomstenbelasting betaalt. Bij samenwonenden moet men bij de aangifte uitdrukkelijk kiezen voor "fiscaal partnerschap".

De uitgebreide brochure "Belasting en erven" is aan te vragen bij de Belastingdienst of via de belastingtelefoon 0800 0543 of www.belastingdienst.nl.

Huurwoning

Na het overlijden van de huurder wordt de achtergebleven echtgeno(o)t(e) of geregistreerd partner automatisch de huurder, mits deze staat geregistreerd bij de verhuurder als medehuurder. Woont men ongehuwd samen of woont men samen zonder geregistreerd partnerschap dan is de kans groot dat het huurcontract 6 maanden na het overlijden wordt ontbonden. De samenlevingsvorm moet wel geregistreerd staan bij de woningbouwvereniging/verhuurder en contractueel vermeld staan dat men medehuurder is. Mocht dit niet zo zijn dan bestaat er een kleine kans dat de niet geregistreerde partner via de kantonrechter alsnog als huurder erkend kan worden. Het is dus raadzaam bij samenwonen het huurcontract op beide namen te laten zetten.

Huurtoeslag

Een overlijden wordt door de gemeente doorgegeven aan de belastingdienst. Als de hoofdbewoner is overleden en huurtoeslag ontving dan zal deze toeslag worden stopgezet. Voor de achterblijvende echtgenote of partner kan de huurtoeslag echter worden voortgezet, zij ontvangen hierover bericht van de belastingdienst. Wanneer door het overlijden van de hoofdbewoner het inkomen met meer dan 20% daalt dan kan er een beroep worden gedaan op de zogenaamde Vangnetregeling. Deze regeling moet bij de gemeente worden aangevraagd.

Eigen woning

Bij een eigen woning zal een akte van erfrecht moeten worden opgemaakt of een akte waarbij de nalatenschap wordt bepaald. Deze zal worden ingeschreven bij het Kadaster. Door de Wet Bescherming van de langstlevende echtegenoot van 1 januari 2003 wordt de achterblijvende echtgenoot vruchtgebruiker van het eigendom. Pas wanneer beide echtgenoten zijn overleden wordt het huis verdeeld onder de overige erfgenamen. Deze regeling geldt niet zonder meer voor samenwonenden, zij moeten een samenlevingsovereenkomst of testament hebben.

Verlaging van belastingtarieven

De tarieven reinigingsrechten, milieubelasting en waterzuivering zijn gebaseerd op meerpersoonshuishoudens. Komt men alleen te staan dan kan men in sommige gemeenten verlaging aanvragen van de gemeentelijke belastingen. Komt men alleen te staan maar zijn er nog thuiswonende kinderen dan kan men in aanmerking komen voor een hogere heffingskorting. Voor informatie en hulp kunt u hiervoor terecht bij het Maatschappelijk Werk, de Sociale Dienst in uw woonplaats, de gratis Belastingtelefoon (0800-0543) of via internet www.belastingdienst.nl.

De bank

Na het overlijden willen de banken dat u contact opneemt met het filiaal waar de overledene zijn bankrekening had. Als men dat doet dan worden de rekeningen gelijk geblokkeerd en kunnen alleen de lopende rekeningen nog worden betaald. Het is niet mogelijk geld op te nemen of bedragen over te schrijven. Er zijn zelfs banken die op korte termijn een akte van erfrecht willen hebben, zelf als men een zogenaamde en/of-rekening heeft. Bij en/of-rekeningen mogen de banken de rekening niet blokkeren als er nog een nabestaande is die recht heeft op het gebruik van de rekening (het is dus niet altijd raadzaam de banken in te lichten). Wordt de rekening geblokkeerd dan zijn de pasjes, creditcards en pincodes van de overledene niet meer bruikbaar. Periodieke betalingen en automatische incasso's worden stopgezet. De banken moeten wel ingelicht worden als er sprake is van een doorlopend krediet, een persoonlijke lening of een hypotheek. De leningen worden stopgezet en per die datum de rente berekend. Of de lening na het overlijden moet worden terugbetaald ligt aan het afgesloten contract. De bank is verplicht de betalingen voor huur, gas, water en elektriciteit nog via de rekening te betalen Tevens is de bank verplicht de betaling van de uitvaartkosten via de geblokkeerde rekening te laten verlopen. Voor de fiscus moet men de banksaldi per de overlijdensdatum noteren.

Wordt de bank door de nabestaanden op de hoogte gesteld van het overlijden dan:

Alleen de gevolmachtigde of de executeur is bevoegd over de bankrekening van de overledene te beschikken. De naam van deze persoon staat in de Verklaring van Erfrecht.

Spaarrekeningen op naam van de overledene worden geblokkeerd

ING:
Servicedesk nabestaanden: 020-2288877
(maandag - vrijdag: 08.00-21.00 uur, zaterdag 9:00-17:00)
www.ing.nl (gebruik de zoekterm "na een overlijden").

ABN-Amro nabestaandendesk:
PAC AC 8230
Antwoordnummer 91090
1000 XA Amsterdam
Telefoon: 020-3434545 (werkdagen 8.30-17.00 uur)

SNS-bank:
Telefoon 030-6333004 (werkdagen van 08.00-18.00 uur)
www.snsbank.nl (gebruik de zoekterm "nabestaanden").

Internet spaar- en beleggingsrekeningen

Gaan de erfgenamen de bankzaken regelen van de overledene dan zal een internetrekening al gauw over het hoofd worden gezien. Men krijgt hiervan geen dagafschriften en toegangscode/paswoord zijn bij derden meestal niet bekend. Duidelijkheid in deze is dus van het grootste belang. Controleer de bankafschriften op eventuele overboekingen naar en/of stortingen van internetspaarrekeningen. Ook de aangifte inkomstenbelasting kan hierin duidelijkheid bieden.

Achterhalen van bankrekeningen

Veel Nederlanders hebben bankrekeningen waarvan de nabestaanden niet op de hoogte zijn. Om deze te achterhalen kan men bij een loket van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) nagaan of de overledenen nog geld op een rekening heeft staan. Men kan ook een zogeheten navraagverzoek indienen via de website www.slapendetegoeden.nl. Is de nabestaande geen partner dan moet een Verklaring van erfrecht of een Verklaring van executele worden overhandigd of meegestuurd.

De verzekeringen

Ook de verzekeringsmaatschappijen waar de verzekeringen zijn afgesloten moeten in kennis worden gesteld van het overlijden. De meest eenvoudig manier is ook hier een kopie van het uittreksel uit het overlijdensregister (de akte van overlijden) te sturen onder vermelding van het polisnummer en de soort verzekering. Is er nog een overblijvende echtgenoot of partner dan zal de tenaamstelling moeten worden gewijzigd. Veel polissen worden bij overlijden premievrij. Het is ook mogelijk dat de premie lager uitvalt of dat er restitutie wordt verleend. Is de naam van de maatschappij waar de verzekering loopt veranderd of is de maatschappij overgenomen door een andere maatschappij dan kan men hierover inlichtingen inwinnen bij de Nederlandsche Bank (0900-5200520 of www.dnb.nl).

Zoekgeraakte polissen

Is men er niet zeker van of iemand een levensverzekering heeft afgesloten dan kan men altijd informatie inwinnen bij de Verbond van Verzekeraars, sector levensverzekeringen (070-3338627 of www.verzekeraars.nl). Men heeft dan het polisnummer van de polis (dit staat ook altijd op de gevoerde correspondentie), de naam en geboortedatum van de overledene nodig.

Het verzilveren van polissen

Vaak heeft men nog polissen die door de ouders zijn afgesloten. De uitvaartondernemer kan voor u aan de slag gaan om deze polissen te verzilveren. Hij heeft daarvoor een kopie van de akte van overlijden nodig en zal de polis opsturen naar de desbetreffende maatschappij. Wilt u met deze polissen de kosten van de uitvaart betalen dan zal de uitvaartondernemer vragen een machtiging te tekenen. Met deze machtiging gaat u akkoord dat de polisgelden uitgekeerd worden aan de uitvaartondernemer, hij zal deze dan in mindering brengen op de rekening van de uitvaart.

Uitvaartverzekeringsregister

Via de website www.uitvaartverzekeringsregister.nl zijn afgesloten uitvaartverzekeringen vast te leggen. Zijn de nabestaanden na een overlijden niet op de hoogte van een afgesloten verzekering dan is deze (mits aangemeld) via het uitvaartverzekeringsregister te achterhalen. De website geeft tevens inzicht in het soort uitvaartverzekering (kapitaalverzekering/naturaverzekering).

De auto

Vijf weken na de dag van overlijden moet de het kentekenbewijs van de auto van de overledene zijn overgeschreven op een andere naam. Dit kan bij een kentekenloket. Een kentekenloket is een vestiging van PostNL die RDW-diensten aanbiedt. Deel 2 van het kentekenbewijs en een identiteitsbewijs heeft u hiervoor nodig. De Rijksdienst voor het Wegverkeer stuurt hiervan een bevestiging aan de nieuwe eigenaar. Tevens dient de verzekeringmaatschappij te worden geïnformeerd. Zie de pagina www.geld.nl/autoverzekering/service/overschrijven-auto-na-overlijden voor meer informatie.

Schulden

Komt iemand te overlijden dan erven de kinderen/nabestaanden niet alleen het bezit maar ook de schulden. Men kan op 2 manieren de nalatenschap accepteren:

  1. Zuiver aanvaarden: dat wil zeggen: de wet bepaalt dat de schulden uit de nalatenschap moeten worden betaald door de erfgenamen. Is de opbrengst van de nalatenschap niet voldoende om de schulden te betalen dan moet de erfgenaam de schulden uit eigen middelen betalen. Het is dan niet verstandig de nalatenschap zuiver te aanvaarden maar beneficiair.
  2. Beneficiair: dat wil zeggen: het bezit wordt verkocht en de schuldeisers worden zoveel mogelijk voldaan uit de opbrengsten. Is er een tekort aan opbrengsten dan hoeft de erfgenaam het tekort niet uit eigen middelen aan te vullen. Wordt er door de erfgenamen tijdens de afwikkeling van de nalatenschap spullen uit de erfenis ontrokken, dan wordt er vanuit gegaan dat de erfenis alsnog zuiver wordt aanvaard, wees daar dus voorzichtig mee.

Heeft men eenmaal een erfenis zuiver aanvaard, dan is het niet mogelijk dit om te zetten tot een beneficiaire aanvaarding. Schulden die door de partner zijn geërfd vallen in de gemeenschap als men in gemeenschap van goederen is getrouwd. Schoonkinderen, die in gemeenschap van goederen zijn getrouwd met een erfgenaam, zijn dan ook verantwoordelijk voor de schuld. Begint een erfgenaam met het afwikkelen van de zaken van de overledene, dan aanvaardt deze de erfenis zuiver, dus ook de schulden. Vraag bij twijfel altijd eerst om raad bij een notaris. Sommige schulden vervallen bij overlijden maar niet allemaal, lees goed de kleine lettertjes van de schuldovereenkomst. Zijn de niet af te lossen schulden groter dan de erfenis dan is het verstandig de erfenis niet te accepteren.

Abonnementen

Na het overlijden kan het een hele klus zijn om alle lopende abonnementen op te zeggen (of over te laten nemen). Om het nabestaanden makkelijk te maken heeft menig bedrijf (zoals www.ziggo.nl) daar een speciale online pagina voor.

Hulp bij de administratieve afhandeling

Het mag duidelijk zijn dat de administratieve afhandeling veel werk kan zijn. Wanneer de administratie van de overledene vrij omvangrijk is en er weinig tot geen zicht op is, kan het verstandig zijn de afhandeling hiervan door een deskundige te laten overnemen (www.akto.nu).


© 2006-2022 - - Rotterdam - The Netherlands